توان سنجی آلودگی آبهای زیرزمینی در دشت میان راهان با استفاده از مدل ِdrastic

امروزه افزایش فاضلاب های شهری، پساب های کشاورزی و صنعتی باعث نامناسب شدن کیفیت آب های سطحی و زیرزمینی شده است. از نظر کیفی بیشتر منابع آب زیرزمینی نسبت به منابع آلاینده نقطه ای و غیر نقطه ای آسیب پذیر می باشند. منابع آلاینده نقطه ای ناشی از پسآب فاضلاب های خانگی و صنعتی و منابع آلاینده غیرنقطه ای از مصرف بی رویه و بیش از حد کودها و سموم در کشاورزی و شسته شدن آنها به سمت آب های زیرزمینی منتج می شود. یکی از ابزارهای مناسب که کمک موثری به مدیریت آب های زیرزمینی می کند، تهیه نقشه هایی است که در آنها مناطق آسیب پذیر یا حساس نسبت به آلودگی ها مشخص شده باشند. بدین منظور نقشه هایی از مناطق حساس و مستعد نسبت به بروز آلودگی تهیه می گردد. به منظور دستیابی به یک روش مناسب و موثر برای حفاظت منابع آب زیرزمینی از آلودگی هائی که در آینده آنرا تهدید می کند، سیستم های ارزیابی آسیب پذیری سفره های آب زیرزمینی توسعه یافته اند. این روش ها بر این اساس هستند که بعضی از مناطق دارای استعداد بیشتری برای آلوده شدن نسبت به سایر مناطق می باشند را مشخص کرده و از بقیه ی مناطق تمیز می نمایند. ارزیابی آسیب پذیری برای توسعه، مدیریت و تصمیمات کاربری اراضی، نحوه پایش کیفی منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از آلودگی این آبها بسیار مفیداست. (بی نام، 1380). در این تحقیق سفره آب زیرزمینی دشت میان راهان که در شمال شرق استان کرمانشاه واقع می باشد، برای ارزیابی انتخاب شده است. کیفیت آب زیرزمینی در دشت تحت تاثیر افزایش استفاده از مواد شیمیایی کشاورزی قرار دارد. به همین دلیل، ارزیابی آسیب پذیری آبهای زیرزمینی یکی از فاکتورهای مهم در تصمیم گیریهای مدیریتی درباره ی این دشت می باشد. با توجه به این موضوع، در این تحقیق تهیه نقشه آسیب پذیری دشت میان راهان مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس این هدف از میان چندین روش موجود، روش drastic مورد استفاده قرار گرفت. این روش بر اساس هفت پارامتر عمق آب، تغذیه خالص، محیط آبخوان، بافت خاک، توپوگرافی، تأثیر منطقه غیراشباع و هدایت هیدرولیکی آبخوان می باشد. روش drastic دو نوع طبقه بندی وزنی تهیه می کند. یکی برای شرایط طبیعی و دیگری بمنظور در نظر گرفتن فعالیت های کشاورزی یا نوع کاربری اراضی بوده که نشانگر آسیب پذیری خاص می باشد. علاوه بر این با توجه به اینکه دو نوع طبقه بندی وزنی وجود دارد، دو نوع ارزیابی شاخص drasticنیز وجود دارد که شبیه هم نیستند. شاخص آسیب پذیری در این روش از حاصلضرب وزن هر پارامتر در رتبه آن بدست می آید. رتبه مربوط به هر پارامتر بین 1 تا 10 متغیر بوده و وزن هر پارامتر با توجه به اهمیت آن بین 1 تا 5 متغیر می باشد. همچنین از سیستم اطلاعات جغرافیایی(gis) برای ساختن نقشه آسیب پذیری با همپوشانی داده های هیدروژئولوژیکی موجود استفاده شده است. نتایج مدل نشان می دهد قسمتی از نیمه های غربی، ، شمال شرقی و جنوب شرق، یعنی در حدود 36% آبخوان در گروه آسیب پذیری کم، قسمتی از جنوب شرق و شمال آبخوان که 18% آبخان را در بر می گیرد، در گروه آسیب پذیری خیلی کم، و پهنه هایی از مرکز و شرق، حدود 24% منطقه مورد مطالعه، در گروه آسیب پذیری متوسط و محدوده ی قابل توجهی از شرق و شمال مرکز آبخوان یعنی 22% آبخوان در گروه آسیب پذیری زیاد قرار می گیرد.